Davayı kaybedenlerce, Davayı kazanan taraf avukatına ödenen vekalet ücretlerinin nasıl vergilendirileceği ve belge düzeninin ne şekilde olacağı hususu süregelen bir tartışma konusu olmakla birlikte, KDV Uygulama Genel Tebliği ile sorunun çözüldüğü düşünülmüştü. Ancak, yakın tarihli bir mukteza ile sorunun tartışma konusu olmaya devam edeceği anlaşılmaktadır. Konu ile ilgili görüşlerimize aşağıda yer verilmiştir;

356 ve 375 nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile, icra dairelerince borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretlerinin avukata ödendiği anda, avukat tarafından borçlu adına en az iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlenmesi gerektiği açıklanmıştı.

Ancak, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 164’üncü maddesinde, avukatlık ücreti, avukatın hukuki yardımının karşılığı olan meblâğı veya değeri ifade edeceği hükmedilmiştir. Bu hükümden anlaşılacağı üzere, avukat serbest meslek hizmetini davayı kazanan müvekkiline vermiş olmaktadır. Vekalet ücretinin davayı kaybeden tarafından ödenmesi durumu değiştirmemektedir. Zira, Gelir Vergisi Kanunu md.65 uyarınca serbest meslek makbuzu, hizmeti alan tarafa düzenlenmelidir, tahsilatın davayı kaybedenden yapılması durumu değiştirmemektedir. Dolayısıyla, serbest meslek makbuzunun davayı kazanan adına kesilmesi gerekmekteydi.

Nitekim, bu uygulama KDV Uygulama Genel Tebliği ile 01.05.2014 tarihinden itibaren değiştirilmiş ve avukatların aldıkları paralar için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenleyeceği hükmedilmiştir. Tebliğde yer alan açıklamalara aşağıda yer verilmiştir;

“4. Avukatlık Ücretleri

Mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücretlerinin davayı kazananlara ödenmesi KDV’nin konusuna girmez. Ancak bu paralardan sözleşmeleri gereği ücret karşılığı çalışanlar dışında kalan avukatlara intikal eden kısım, serbest meslek kazancı kapsamında vergiye tabi olur. Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenler ve makbuzda alınan tutar üzerinden KDV hesaplayıp ayrıca gösterirler.

Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir.”

Yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde, avukatların davayı kazanmaları halinde, hizmet verdikleri müvekkillerine(Davayı kazanana) stopajlı ve KDV’li olarak serbest meslek makbuzu düzenlemeleri, davayı kazanan firmanın da,  avukata ödediği bu tutarı, davayı kaybedene keseceği tazminat bedeli mahiyetindeki fatura ile tahsil etmesi uygun görülmüştür.

  Ancak yakın zamanda verilen Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 27/07/2015 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-120[94-15/11]-786 sayılı muktezası yine konuyu tereddütlü hale getirmiştir.

Konuya ilişkin Gelir Vergisi yönünden aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır;

“ Bu hüküm ve açıklamalara göre, mahkeme kararları ve icra takibi sonucu verilen kararla avukatlık tarifesine dayanılarak karşı tarafa yüklenen vekâlet ücretinin;

- Avukata doğrudan veya avukata ödenmek üzere mahkeme veya icra veznesine ödenmesi halinde, avukatın ücretli olmaması ve ödeme yapanın Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan tevkifat yapmakla sorumlu kişi veya kurumlardan olması durumunda, davayı kaybeden tarafından Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 2-b bendine göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı,

-Yargılama giderleriyle birlikte davayı kazanan tarafa doğrudan ödenmesi ve davayı kazanan tarafın da bu vekalet ücretini avukata ödemesi halinde, avukata ödemeyi yapanın (davayı kaybeden tarafın) Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan tevkifat yapmakla sorumlu kişi veya kurumlardan olması durumunda, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 2-b bendine göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı tabiidir.”

Görüldüğü üzere, serbest meslek ödemelerinde yapılması gereken gelir vergisi stopajının Davayı kaybedenlerce yapılması gerektiği açıklanmıştır.

Muktezada KDV yönünden ise KDV Uygulama Genel Tebliği’nin yukarıda yer alan hükmüne yer verildikten sonra, aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır;

“…Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenler ve makbuzda alınan tutar üzerinden KDV hesaplayıp ayrıca gösterirler…

Buna göre, mahkemelerce hükmolunan vekalet ücretinin sözleşme gereği ücret karşılığı hizmet verdiğiniz müvekkillerinizin davasından kaynaklanıyor olması halinde söz konusu vekalet ücreti ödemeleri KDV'ye tabi olmayacaktır. Ancak müvekkilleriniz ile aranızda bir ücret akdi olmaksızın verilen avukatlık hizmeti karşılığı alınan vekalet ücretleri serbest meslek kazancı kapsamında değerlendirilecek ve KDV'ye tabi tutulacaktır.”

KDV yönünden bakıldığında, Sözleşme gereği ücret akdi dışında verilen avukatlık hizmeti dolayısıyla KDV hesaplanacağı diğer bir deyişle, avukatın Davayı kazanana KDV’li serbest meslek makbuzu düzenleyeceği açıklanmıştır.

Muktezanın VUK yönünden değerlendirilmesinde ise, VUK 356 ve 375 GT hükümlerine atıf yapıldıktan sonra, avukatın Davayı kaybedene serbest meslek makbuzu düzenleyeceği açıklanmıştır.

Görüldüğü üzere, mukteza kendi içinde çelişkili olmakla birlikte, çelişkinin VUK 356 ve 375 GT hükümlerinin KDV Uygulama Genel Tebliği ile değiştirilmiş olmasının dikkate alınmamasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Zira, her ne kadar Genel Tebliğler, farklı Kanunlara ilişkin olsa da aynı konuyla ilgili olduğundan ve normlar hiyerarşisinde ileri tarihli normun uygulanması gerektiğinden, KDV Uygulama Genel Tebliği baz alınarak hareket edilmesi yerinde olacaktı.

Uygulamada KDV Uygulama Genel Tebliğine göre hareket edilmesinin yerinde olacağı düşünülmekle birlikte, Maliye Bakanlığı’nca mukteza bazında farklı görüşün olduğu da unutulmamalıdır.