• 1-Genel Olarak

  12/3/2023 Tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla, Vergi ve diğer kamu ya da kamusal alacakların yapılandırılması, matrah ve vergi artırımı gibi birçok düzenlemenin yanında 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli olmak üzere 11 ilimizi derinden etkileyen depremin yaralarını sarmak için kamunun ihtiyacı olan finansman teminine yardımcı olmak üzere bir defaya mahsus ek vergi de ihdas edilmiştir.

  İhdas edilen bu ek vergi anılan kanunun 10’uncu maddesinin 27’nci fıkrasında şu şekilde yer almaktadır.

  (27) Kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle, 5520 sayılı Kanun ile diğer kanunlarda yer alan düzenlemeler uyarınca kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile aynı Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden, dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin %10 oranında, 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde düzenlenen istisna ile yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden ise %5 oranında ek vergi hesaplanır ve bu verginin ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde, ikinci taksiti bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenir. Özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde bu vergi, 2023 yılı içinde sona eren hesap dönemi için verilmesi gereken beyannamelerde gösterilmek suretiyle uygulanır. Bu vergi gider ve indirim olarak dikkate alınamaz ve hiçbir vergiden mahsup edilemez. Şu kadar ki 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının; (d), (i), (j) ve (k) bentleri ile geçici 14 üncü maddesi kapsamındaki istisnalar, aynı Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının; (b), (c), (ç), (d), (e), (f), (g) ve (h) bentleri kapsamındaki indirimler, 193 sayılı Kanunun geçici 61 inci maddesi kapsamında tevkifata tabi yatırım indirimi istisnası, ilgili kanunları uyarınca kurum kazancından indirilebilen bağış ve yardımlar ile 10/7/2018 tarihli ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 407 nci maddesi kapsamında tanımlanan mikro ve küçük işletmelerin teknoloji geliştirme bölgeleri ile Ar-ge ve tasarım merkezlerinden elde ettikleri istisnaya ve indirime konu kazançları üzerinden bu vergi hesaplanmaz. 6/2/2023 tarihi itibarıyla, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar ek vergiden muaftır. Tahsil edilen ek vergi, genel bütçe geliri olarak kaydedilir ve 5779 sayılı Kanun ile diğer kanunlara göre mahalli idarelere verilecek payların hesabında dikkate alınmaz. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenir.”

  İhdas edilen bu ek verginin uygulanma ve hesaplanmasına yönelik olarak 15.4.2023 tarihli Resmi Gazetede Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7440 sy Kanun Genel Tebliği yayınlanmış ve tebliğde ek vergiye ilişkin ayrıntılı açıklamalar, örnekler verilerek, yapılmıştır.

  Buna göre; Kurumlar Vergisi mükelleflerinin 2022 yılına ilişkin Kurumlar Vergisi Beyannamelerinde kurum kazancından indirim konusu yaptıkları istisna ve indirim tutarları ile indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin %10 oranında, KVK 5 inci maddesinin 1inci fıkra a bendinde yer alan ve iştirak kazançları istisnası olarak bilinen istisna ile yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden ise %5 oranında ve tek seferde vergi alınacaktır.

  Getirilen düzenleme irdelendiğinde

• Tam mükellefiyete tabi kurumların sermayelerine iştirakden KVK 5, 1/a bendinde belirtilen şekillerde elde edilen iştirak kazançları istisnası üzerinden %5
• Yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden yine %5
• Kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları üzerinden dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin % 10
• İndirimli kurumlar vergisine tabi matrah üzerinden dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin %10

   

  Oranında ek vergi ödenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

   

  Yurt dışından elde edilen istisna kazancın taşıdığı vergi yükünün ispatı genel esaslara göre yapılacaktır.

  5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (h) bentlerinde düzenlenen yurtdışı iştirak hissesi satış kazançları ve yurtdışı inşaat, onarım ve teknik hizmetlerden elde edilen kazançlar üzerinden ise ek vergi %10 oranında hesaplanacak olup bu kazançların elde edildiği ülkede en az %15 oranında vergi yükü taşıdığına ilişkin tevsik edici belgelerin kurumlar vergisi yönünden bağlı bulunulan vergi dairelerine ibraz edilmesi durumunda, bu istisnalar üzerinden hesaplanan %10 oranındaki verginin %5’e isabet eden kısmı iade edilecektir. Söz konusu iadeler, 6/4/2004 tarihli ve 25425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No:252)’nin üçüncü bölümünde yapılan açıklamalara göre vergi dairelerince yapılacaktır

   

  Hesaplanan ek vergiler, ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde (Nisan 2023), ikinci taksiti ise ilk taksiti takip eden dördüncü ayda (Ağustos 2023) tarihlerinde olmak üzere iki taksitte ödenecektir.

   

  Özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde ise, 2023 yılı içinde sona eren hesap dönemi için verilmesi gereken beyannamelerde gösterilmek suretiyle uygulanacak, ilk taksiti özel hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi ödeme süresinde ikinci taksiti ise bunu takip eden dördüncü ayda ödenecektir.

  Ödenen bu ek vergi, gider veya indirim olarak dikkate alınamaz ve hiçbir vergiden mahsup edilemez.

   

  5520 sayılı Kanun ile diğer Kanunlarda yer alan düzenlemeler uyarınca, hak kazanılan istisna ve indirimlerin beyannamede gösterilmesi esas olup, beyannamede gösterilmeyen veya beyannamede gösterilmekle birlikte indirimler/istisnalar satırlarında yer verilmeyen indirim ve istisnalar nedeniyle eksik tahakkuk eden ek vergi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte tahsil olunur.

   

• 2-Ek Vergi Ödemeyecek Mükellefler

  6/2/2023 tarihi itibarıyla, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar ek vergiden muaftır. Bunlar dışındaki istisna indirim gibi ek vergiye tabi unsurları bulunan tüm kurumlar vergisi mükellefleri ek vergi ödeyeceklerdir.

• 3-Ek Vergiye Tabi Olmayan İstisna ve İndirimler

  Kanunda ifade edildiği gibi 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının; (d), (i), (j) ve (k) bentleri ile geçici 14 üncü maddesi kapsamındaki istisnalar, aynı Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının; (b), (c), (ç), (d), (e), (f), (g) ve (h) bentleri kapsamındaki indirimler, 193 sayılı Kanunun geçici 61 inci maddesi kapsamında tevkifata tabi yatırım indirimi istisnası, ilgili kanunları uyarınca kurum kazancından indirilebilen bağış ve yardımlar ile 10/7/2018 tarihli ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 407 nci maddesi kapsamında tanımlanan mikro ve küçük işletmelerin teknoloji geliştirme bölgeleri ile Ar-ge ve tasarım merkezlerinden elde ettikleri istisnaya ve indirime konu kazançları üzerinden bu vergi hesaplanmaz.

  Buna göre üzerinden ek vergi hesaplanmayacak unsurlar

• Türkiye’de kurulu Yatırım Fon ve Ortaklıklarının (menkul kıymetler, kıymetli madenler, girişim sermayesi, gayrimenkul, emeklilik, konut finansmanı fonları ve varlık finansmanı fonları vs dahil) portföy işletmeciliği kazancı (KVK md 5/1-d)
• Kooperatiflerin risturn istisnası (KVK md 5/1-i)
• 6361 sayılı Kanun kapsamında sat-kirala-geri al işlemlerinden doğan kazançlarda istisna (KVK md 5/1-j)
• Kira sertifikası ihracı amacıyla varlık ve hakların satışından doğan kazançlara ilişkin istisna (KVK md 5/1-k)
• Kur Korumalı Mevduat hesaplarından sağlanan kazançlara ilişkin istisna (KVK geç md14)
• Sponsorluk harcamaları indirimi (KVK md 10/1-b)
• Makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardım indirimi (KVK md 10/1-c)
• Okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi ile ibadethaneler ve yaygın din eğitimi verilen tesis ve gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardım indirimleri (KVK md 10/1-ç)
• Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardım indirimleri (KVK md 10/1-d)
• Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan bağış indirimleri (KVK md 10/1-e)
• Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine yapılan bağış indirimleri (KVK md 10/1-f)
• Vergi Usul Kanunu 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar nedeniyle uygulanan indirim (KVK md 10/1-g)
• 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilenlere yapılan ücret ödemelerinden dolayı yararlanılan korumalı işyeri indirimi (KVK md 10/1-h)
• 9.4.2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına uygulanan, yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile bu maddenin yürürlük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden tevkifata tabi yatırım indirimi tutarları (GVK Geç md 61)
• İlgili kanunları uyarınca kurum kazancından indirilebilen bağış ve yardımlar,

  Buna örnek olarak 1 Haziran 2019 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Kapadokya Alan Başkanlığı Kanununun 7’nci maddesi uyarınca Kapadokya Alan Başkanlığına yapılan bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları gösterilebilir.

• Mikro ve küçük işletmelerin

  teknoloji geliştirme bölgelerinden ve

  Ar-ge ve tasarım merkezlerinden

  elde ettikleri istisnaya ve indirime konu kazançları

  ek vergi hesaplanmayacak unsurlardır.

  7440 sayılı Kanunun yayım tarihi olan 12/3/2023 itibarıyla mikro ve küçük işletme kapsamındaki mükelleflerin, bu durumlarını tevsik edici Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığından aldıkları belgeyi kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayı izleyen ayın sonuna kadar bağlı bulundukları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Öte yandan bu kapsamdaki (mikro ve küçük işletme kapsamındaki) mükelleflerin, ek vergi kapsamına giren diğer indirim ve istisnaları ile indirimli kurumlar vergisi matrahları nedeniyle ek vergi hesaplamaları gerekmektedir.

  Kurumlar vergisi mükelleflerince 2022 hesap dönemine ilişkin verilen kurumlar vergisi beyannamesinin “Diğer indirimler” veya “Diğer indirimler ve istisnalar” satırlarında gösterilmekle birlikte, mahiyet itibarıyla indirim veya istisna kapsamında olmayıp, daha çok vergi matrahının doğru hesaplanması amacıyla beyannamenin bu satırlarına yazılan (Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları ile Vergi Usul Kanunu hükümleri arasındaki değerleme farkları, örtülü sermaye kabul edilen borçlanmalarda borç alan kurum nezdinde Türk Lirası’nın değer kazanması sonucu oluşan kur farkı gelirleri, kıdem tazminatı karşılığı iptali, vergi borçlarına mahsup edilen ve gelir olarak dikkate alınan 193 sayılı Kanunun mükerrer 121 inci maddesi kapsamındaki indirim hakkı gibi) tutarlar üzerinden ek vergi hesaplanmayacaktır.

  Yürürlükte bulunan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları kapsamında, vergilendirme hakkının ilgili ülkede bulunması nedeniyle Türkiye’nin vergi alma hakkı olmadığı veya söz konusu kazançların Türkiye’de istisna edilmesi gerektiği durumlarda, elde edilen ve kurum kazancına dâhil edilerek beyannamenin “Diğer indirimler” ile “Diğer indirimler ve istisnalar” satırlarında matrahtan indirim konusu yapılan tutarlar ek verginin konusuna girmeyecektir. Ayrıca, yürürlükte bulunan ikili veya çok taraflı diğer uluslararası anlaşmalar uyarınca, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlar da ek vergi kapsamında değildir.

   2022 yılına ilişkin verilen kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılan geçmiş yıl zararları üzerinden ise ek vergi hesaplanmayacaktır.

  Mükelleflerin; tasfiye, birleşme, devir ve tam bölünme işlemleri nedeniyle 2022 yılına ilişkin olarak Kanunun yayım tarihi olan 12/3/2023 tarihinden önce vermiş oldukları beyannamelerde faydalandıkları indirim ve istisna tutarları üzerinden ek vergi hesaplanmayacaktır

   

  • 4-Ek Vergiye Tabi İstisna ve İndirimler

Üzerinden ek vergi hesaplanacak istisna ve indirim unsurlarını ise kurum kazancı bulunduğunda yararlanılacak istisna ve indirimler ve kurum kazancı olmasa dahi (kurum zararlı dahi olsa) yararlanılacak istisna ve indirimler ve Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahlar olarak üç gruba ayırmak mümkündür.

 

a) Kazancın Bulunması Halinde Yararlanılacak İstisna ve İndirimler

• Mikro ve Küçük işletme dışındakiler için AR-GE ve Tasarım İndirimi (5746 sy K md 3)
• Türkiye’den yurtdışı mukim kişi ve/veya kurumlara verilen mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi gibi hizmetlerden maddede belirtilen şartlarla sağlanan kazançların %50 si (KVK md 10/1-ğ)
• Finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere sermaye şirketlerinin nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimi (KVK md 10/1-ı)
• Teknogirişim sermaye desteği indirimi; Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından 5746 sayılı koşulları taşıyanlara bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın verilen sermaye desteğinden sağlanan indirim (5746 sy K md 3/5)
• Teknokent sermaye desteği indirimi; 31/12/2028 tarihine kadar uygulanmak üzere, Teknokentlerde faaliyette bulunanlara 4691 sy Kanun kapsamındaki projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye destekleri indirimi (4691 sy Geç md 4)
• Diğer indirimler

   

  b) Kazanç Bulunmasa da Yararlanılacak İstisna ve İndirimler

• Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılımlardan elde edilen iştirak kazançları istisnası (ek vergi oranı %5) (KVK md 5/1-a)
• Yurt dışı iştirak kazançları istisnası (yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen tutar için ek vergi oranı %5) (KVK md 5/1-b)
• Tam mükellef Anonim Şirketlerin yurt dışı iştirak hisseleri satış kazancı istisnası (KVK md 5/1-c)
• Emisyon Primi istisnası, Anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların bedelinin itibarî değeri aşan kısmı (KVK md 5/1-ç)
• Gayrimenkul ve iştirak hisseleri ile Kurucu Hisse Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan hakları ile Yatırım Fonu Katılma paylarının satışından doğan kazanç istisnası (KVK md 5/1-e)
• Bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine borçları nedeniyle kanunî takibe alınmış veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara karşılık bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine veya bu Fona devrinden sağlanan hasılatın bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançların tamamı ile bankaların, finansal kiralama ya da finansman şirketlerinin bu şekilde elde ettikleri söz konusu kıymetlerden taşınmazların satışından doğan kazanç istisnası (KVK md 5/1-f)
• Yurt dışı şube kazançları (yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen tutar için ek vergi oranı %5) istisna kazançlar (KVK md 5/1-g)
• Yurt dışı inşaat ve onarma işlerinden sağlanan kazanç istisnası (yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen tutar için ek vergi oranı %5) (KVK md 5/1-h)
• Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları, özel kreş ve gündüz bakımevleri ile Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden doğan kazanç istisnası (KVK md 5/1-ı)
• Türkiye’de gerçekleştirilen araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşlarından elde edilen sınai mülkiyet hakları kazanç istisnası (KVK md 5/B)
• Serbest Bölgelerde elde edilen kazançlar
• Mikro ve küçük işletme dışındakilerin Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde elde edilen kazanç istisnası
• Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin ve yatların işletilmesinden ve devrinden elde edilenkazanç istisnası (4490 sy K md 12/1)
• Diğer indirim ve istisnalar
• -- Yabancı Fon Kazançlarının Vergilendirilmesinde Yönetici Şirketlere İlişkin Kazanç İstisnası (5520 sayılı Kanun Madde 5/A).
• --  5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Düzenlenen Ürün Senetlerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazanç İstisnası (193 sayılı Kanun).

c) Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahlar

 

SAYGILARIMIZLA

VEZİN YMM/BD